Mỗi năm, Việt Nam phải hứng chịu mùa mưa bão kéo dài từ tháng 5 đến tháng 12. Với thời gian mưa bão dài nên Việt Nam là nước có tỷ lệ xuất hiện sét cao ở Châu Á. Nhất là trong những năm gần đây, trước sự biến đổi khí hậu, dông sét ngày càng nhiều hơn. Tuy nhiên những hiểu biết và công tác phòng chống sét còn rất chủ quan, hạn chế.
Trung tâm Khám phá khoa học đã chế tạo thành công 2 mô hình Tesla coil có thể tạo ra dòng điện với điện áp khổng lồ lên đến 2 triệu Vôn. Bạn hãy tưởng tượng rằng hiệu điện thế của dòng điện chúng ta sử dụng ở nhà chỉ nằm trong khoảng từ 220 đến 240 Vôn.
Nikola Tesla chính là người đã phát minh ra mô hình máy biến áp cộng hưởng này. Ông đã phát minh ra nó vào năm 1891. Dù ngày nay, ông đã trở thành 1 nhà phát minh tài ba nhưng trong giai đoạn đó vẫn có những phát minh khác có tính thuyết phục cao như của Thomas Edison. Những phát minh của họ đã cạnh tranh với nhau, nhưng sự hữu ích của những phát minh mà Nikolas đã thực sự mang lại cho chúng ta là điều mà không ai có thể chối cãi. Ví dụ: Radio sóng ngắn, dòng điện xoay chiều mà chúng ta đang sử dụng ngày nay.
Mô hình Tesla Coil
Mô hình Tesla Coil tại Trung tâm Khám phá khoa học như một máy phát điện tạo ra dòng điện có điện áp rất cao (từ 50kV lên đến vài triệu Vôn) với cường độ dòng diện thấp và tần số cao được truyền đi dưới hình thức tia sét. Lúc này, điện áp cao sẽ ion hoá không khí ở gần điện cực làm cho vùng không khí này có khả năng dẫn điện và hình thành các tia lửa điện, trạng thái thứ 4 của vật chất mà chúng ta gọi là plasma. Kèm theo tia sét là tiếng ồn làm rung màng nhĩ với tần số 2000 Hz hay còn gọi là sấm. Hiện tượng sấm sét trong tự nhiên cũng được hình thành với cơ chế tương tự.
Sét thường đánh vào đâu?
Ở những nơi rộng rãi, trống trải như cánh đồng, sân golf, hay bãi đỗ xe… rất dễ bị sét đánh vì người trở thành nơi cao nhất khu vực đó. Đặc biệt nguy hiểm khi đứng ở những mô, ụ đất cao, dưới gốc cây to, nếu cầm các vật dụng có sắt như ô, cuốc, liềm… hay đứng gần các vật kim loại như ôtô, xe đạp, xe máy, hàng rào sắt nguy cơ càng cao. Đứng gần ụ, bốt, trạm biến thế điện, dưới đường điện cao thế, hạ thế cũng thuộc nguy cơ nhóm đầu bị sét đánh. Ở dưới sông, suối, hay bể bơi; tắm trong nhà đang có sấm chớp; xem tivi, sử dụng điện thoại có dây, điện thoại di động đang sạc pin hay dưới trời mưa thuộc hàng nguy cơ thứ hai. Đứng gần cửa sổ, cửa ra vào hay nằm trên sàn nhà (tiếp đất) cũng bị sét đánh, tuy ít.
Vậy chúng ta nên làm gì?
Bên cạnh Tesla Coil, Trung tâm đã chế tạo thêm lồng Faraday là một vật dẫn rỗng, bên trong đó điện trường tại mọi điểm đều bằng 0. Khi đặt lồng Faraday lại gần cột phóng điện lồng Faraday như một “màn chắn điện” người ở trong lồng Faraday sẽ không chịu bất cứ lực điện nào do bên ngoài tác động. Bởi vậy mà Faraday có thể thoải mái đứng trong lồng mà không bị điện giật.
Vậy nên bạn cần phải tìm một cái gì đó bằng kim loại và nó đủ lớn để bạn có thể đi vào bên trong. Ví dụ, một lồng kim loại, lồng Faraday hoặc bất kỳ phương tiện giao thông nào. Đó có thể là một ngôi nhà, một chiếc xe ô tô hay một chiếc xe buýt với vỏ bọc kim loại nhưng có một số xe, vỏ bọc lại được làm bằng nhựa hoặc hợp chất khác. Như vậy, ngoại trừ các xe có lớp vỏ bọc bằng nhựa, bất kỳ những chiếc xe nào có vỏ bọc bằng kim loại sẽ đều có thể che chở và bảo vệ chúng ta khỏi sét. Để tránh hậu quả do sét gây ra bạn cần tránh ở nhưng nơi sét thường đánh và những hành động gây nguy hiểm đã kể trên.
– Mỹ Hoàng –
